Hodowla karpia w pytaniach i odpowiedziach

Karp dorasta przez trzy lata w pojemnych i zadbanych stawach. Pojedyncza ryba ma do dyspozycji przeciętnie 10-20 m2. Karp odżywia się głównie pokarmem naturalnym (zooplankton) i jest dokarmiany paszami na bazie zboża. Karpie hodowane przez członków zrzeszonych w Organizacji Producentów Polski Karp mają zapewnione humanitarne, odpowiednie warunki do rozwoju, dostosowane do ich potrzeb. Ryby te są hodowane na ziemiach polskich od 700 lat i hodowcy wiedzą, jak dbać o ich dobrostan. Hodowla odbywa się z poszanowaniem nie tylko karpi, ale również całego środowiska naturalnego, znajdującego się w otoczeniu stawów karpiowych. Aż 17 000 ha stawów karpiowych w Polsce znajduje się na terenach chronionych (Natura 2000, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe). Hodowcy zrzeszeni w organizacji przestrzegają wszelkich rygorystycznych norm, a hodowle znajdują się pod nadzorem Powiatowych Lekarzy Weterynarii.

Nie, karpie hodowane są w stylu „slow”, co oznacza, że ich dojrzewanie nie jest w żaden sposób przyspieszane. W hodowli karpia stawia się na jakość ryb, a nie ich ilość. Z jednego hektara (10 000 m2) stawów produkuje się rocznie w zależności od warunków pogodowych od 450 do 700 kg ryb. Cykl produkcji trwa aż 3 lata.

Organizacja Producentów Polski Karp przestrzega bardzo rygorystycznych wytycznych, regulujących uśmiercanie karpia. Coraz więcej karpi trafia na rynek w postaci już wstępnie przetworzonych produktów, elementów świeżych, m.in.: ryby patroszonej, płatów, dzwonek, filetów. Pracownicy gospodarstw rybackich są przeszkoleni przez Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie z zasad dobrostanu, co potwierdzają stosowne certyfikaty szkoleniowe. Każde z gospodarstw rybackich i każda przetwórnia znajdują się pod nadzorem Powiatowego Lekarza Weterynarii.

Hodowla karpi wytwarza niski ślad węglowy, gdyż karpie odżywiają się pokarmem naturalnym i zbożami. Ślad węglowy jest dużo niższy niż w przypadku produkcji wołowiny i wieprzowiny. Walorem hodowli karpi jest też niski poziom troficzny – aby wyhodować karpia nie jest niezbędne eksploatowanie zasobów ryb pelagicznych na mączkę, jak to ma miejsce w przypadku łososi hodowlanych (na 1 kg łososia trzeba odłowić ponad 5 kg szprotów lub sardeli). Stawy karpiowe pełnią też niezwykle ważną rolę w retencji wody (rocznie retencjonują w Polsce ok. 1,5 mld m3 wody i to na terenach, na których brak jest jezior).

Stawy karpiowe podlegają ścisłej kontroli, polegającej na weryfikowaniu parametrów środowiska stawowego, m.in. odpowiedniego poziomu wody i jej natlenienia, odpowiedniej temperatury. Aby zachować higienę i zdrowe środowisko do rozwoju karpia, w stawach przeprowadzane są zabiegi podobne do znanych z uprawy roli:

– dezynfekcja – wapnowanie. Wapnowanie stawu poprawia strukturę i właściwości fizykochemiczne dna, odkwaszając je i przede wszystkim jest naturalnym środkiem dezynfekcyjnym, poprawiającym stan sanitarny stawu.

– nawożenie dna stawu jesienią – poprawia żyzność stawu,

– w miarę konieczności okresowe bagrowanie, polegające na usuwaniu osadów,

– osuszanie stawu: jesienią po odłowach ryb większość stawów jest osuszana a dno jest uprawiane, co pozwala na jego natlenienie. Przyśpiesza to regenerację dna, co przeciwdziała zakwaszaniu środowiska. Jednocześnie większa ilość tlenu przyspiesza rozkład nagromadzonych substancji organicznych.

– zwalczanie twardej roślinności, która mogłaby powodować spłycanie stawu, utrudniając żerowanie rybom. Nadmierna roślinność wyjaławia podłoże i ułatwia rozwój pasożytów oraz bakterii chorobotwórczych. Jednocześnie szacuje się, że do 15% powierzchni ewidencyjnej polskich stawów to wyspy i obszary porośnięte – będące najważniejszym w Polsce siedliskiem dla m.in. ptaków wodny

Przy hodowli karpia nie stosuje się antybiotyków prewencyjnie, tak jak ma to miejsce w wielu hodowlach przemysłowych. Przy zapewnieniu rybom odpowiednich warunków do życia i wzrostu, nie ma potrzeby podawania rybom antybiotyków, aby zapobiegać chorobom wywoływanym przez złe warunki bytowania czy przepełnione stawy. Karp to ryba hodowana w sposób powolny i naturalny – bez stosowania antybiotyków i hormonów wzrostu.

Karpie hodowane są przez trzy lata i rosną w swoim naturalnym tempie, w oparciu o poszanowanie środowiska naturalnego. Od pierwszych dni w stawie pokarmem karpi są mikroskopijnej wielkości żyjątka, tworzące zooplankton. Z czasem karpie intensywnie zaczynają przeszukiwać dno stawowe w poszukiwaniu larw owadów – nie gardzą także opadłymi na dno nasionami roślin nadwodnych. To rzadkość w świecie ryb. Hodowca wykorzystuje to, dając karpiom dodatkowe źródło pożywienia także w postaci ziarna zbóż (głównie pszenicy i jęczmienia). Nie jest to podstawowe źródło białka, lecz uzupełnienie energetyczne, by karpie mogły lepiej wykorzystać obecne w pokarmie naturalnym białko na przyrost własnej masy ciała.

Zboże, stosowane przez hodowców zrzeszonych w Organizacji Producentów Polski Karp, w zdecydowanej większości pochodzi od polskich rolników. Sposób żywienia karpi, które trafiają na rynek, podlega kontroli Inspekcji Weterynaryjnej. Na wszystkich etapach produkcji i dystrybucji w myśl zasady „od pola, do stołu” hodowla zapewnia pełnią identyfikowalność.

Karp to ryba hodowana naturalnie, odżywiająca się samodzielnie tym, co znajdzie na dnie stawu. Zboże jest jedynie uzupełnieniem diety, jednak bardzo istotnym. Niestety, zboża nie da się zastąpić innym pokarmem, ponieważ zmieniłoby to w naturalny sposób hodowli i proces rozwoju karpia. Dlatego wzrost kosztów zboża przekłada się na wzrost kosztów produkcji karpi.

To bardzo krzywdząca opinia na temat karpia. Ryby hodowane są w humanitarnych warunkach, mając do dyspozycji dużą ilość wody (średnio jedna dorosła ryba ma do dyspozycji 10-20 m2 stawu ). Stawy-magazyny, do których ryby trafiają jesienią, mają dobrze natlenioną wodę (w niskiej temperaturze wody – z jaką mamy do czynienia w grudniu – karp nie żeruje). Sam smak karpia jest charakterystyczny dla ryb słodkowodnych, bardzo delikatny, lekko słodkawy. Karp może z powodzeniem rywalizować kulinarnie z innymi popularnymi gatunkami ryb, co potwierdzają dziesiątki profesjonalnych konkursów kulinarnych i najlepsi szefowie kuchni.

Karp, jak każda ryba, ma ości. Jeśli ktoś obawia się ich w rybie – bo np. ma w domu dzieci lub osoby starsze – najłatwiej jest zakupić w sklepie filety z karpia nacinane. Po obróbce termicznej (smażeniu, pieczeniu) ryba nie będzie zawierać żadnych ości. Można też w domu samodzielnie naciąć filet ostrym nożem – co około 4 mm, nie przecinając skóry. Warto też sprawdzić przepisy na pyszne dania na bazie mielonego mięsa karpi (pulpety, kotlety, burgery).

Ryby słodkowodne są bardzo dobrym elementem zbilansowanej diety dzieci. Przede wszystkim karp to ryba hodowana w sposób naturalny, bez używania antybiotyków czy substancji przyspieszających ich wzrost. Mięso ryb słodkowodnych nie jest skażone metalami ciężkimi. Ryby słodkowodne z Polski nie zawierają też pasożytów i mogą być wykorzystane do przyrządzenia sushi – bez wcześniejszego mrożenia. Karp jest doskonałym źródłem żelaza oraz cynku. Ilość tych składników mineralnych w mięsie karpia jest porównywana z ich zawartością w wędzonej makreli czy szprotach. Karpie cechują się również wysokim poziomem wapnia. W ich mięśniach jest ponad 2 razy więcej wapnia niż w tkance pstrąga i ponad 3,5 razy więcej niż w mięsie łososia. Dodatkowo, mięso karpi jest odpowiednie dla diety wysokobiałkowej, ponieważ zawiera 17-18% łatwostrawnego białka, dlatego też jest niezwykle cennym produktem w okresie w rozwoju i wzrostu dzieci.
Karp należy do ryb średniotłustych – zawiera zazwyczaj od 2 do 5% tłuszczów. Kwasy tłuszczowe zawarte w rybach są efektywniej wbudowywane w plazmę lipidów w ludzkim organizmie niż te, podawane w postaci suplementów diety.

Co ważne, karp to również doskonała ryba dla osób starszych oraz sportowców, ze względu na zawartość kolagenu. Kolagen rybi występuje najczęściej w postaci kolagenu typu I, który wpływa pozytywnie na strukturę skóry i kości. Wykazano, że obecność kolagenu w diecie pozytywniej oddziałuje na stan ludzkiego zdrowia, niż jego suplementacja w postaci kapsułek czy proszku .

Karp to ryba zawierająca wiele składników odżywczych, które wykorzystywane są przez organizm, jako materiał budulcowy, źródło energii oraz czynniki regulujące procesy metaboliczne.

• Białko: mięso karpia zawiera 17-18% łatwostrawnego białka. Karp będzie doskonale wpisywał się w dietę odchudzającą, ponieważ z całkiem niewielką ilością energii, dostarcza nam właśnie bardzo dużo pełnowartościowego białka.

• Tłuszcze: karp należy do ryb średniotłustych – zawiera zazwyczaj od 2 do 5% wysokowartościowych tłuszczów. Tłuszcz rybny jest doskonałym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, mających działanie prozdrowotne. W związku z kwasami Omega-3, karp świetnie wpisuje się w profilaktykę chorób układu sercowo-naczyniowego – może redukować poziom złego cholesterolu w surowicy krwi, obniża poziom trójglicerydów, zapobiega zawałom, nadciśnieniu. Ponadto, składniki zawarte w mięsie karpia wykazują działanie przeciwzapalne – a to właśnie w dzisiejszych czasach te czynniki zapalne odpowiadają za wiele chorób, jak np. choroby układu nerwowego, nowotwory czy choroba Alzheimera. Dodatkowo, kwasy tłuszczowe zawarte w świeżych rybach są wbudowywane o wiele efektywniej w lipidy w naszym organizmie niż te podawane w postaci suplementów diety. Spożycie 300 g karpia całkowicie pokrywa to zapotrzebowanie.

• Składniki mineralne: nasza lokalna ryba jest doskonałym źródłem żelaza oraz cynku. Ilość tych składników mineralnych w mięsie karpia jest porównywana z ich zawartością w wędzonej makreli czy szprotach. Karpie cechują się również wysoką zawartością wapnia – jest go ponad 2 razy więcej niż w tkance pstrąga i ponad 3,5 razy więcej niż w mięsie łososia.

• Kolagen: karp jest bogatym źródłem naturalnego kolagenu. Kolagen rybi występuje najczęściej w postaci kolagenu typu I, który wpływa pozytywnie na strukturę skóry i kości[1].

Zdecydowanie nie. Karp to ryba, która powinna gościć w naszym menu przez cały rok, ze względu na lokalną dostępność. Karpie nie muszą być mrożone, nie muszą przebyć tysięcy kilometrów, by trafić na nasze stoły, ponieważ dorastają tuż obok nas rodzinnych gospodarstwach, dzięki czemu zachowują wszystkie swoje właściwości. Kruche, soczyste, delikatne mięso ryby świetnie komponuje się z sezonowymi owocami i warzywami. Warto szukać karpia nie tylko w sklepach – ale także bezpośrednio w gospodarstwach rybackich oraz regionalnych restauracjach.

Faktycznie, obecnie dostępność karpia poza sezonem może być utrudniona. Wynika to z kilku powodów:

• Technologia hodowli była od wieków nastawiona na sezonowe, jesienne odłowy stawów.
• Nieco mniejsza dostępność karpi związana jest również z sytuacją rynkową – w 2018 roku ceny karpia dramatycznie obniżyły się, przez co wielu hodowców nie zdecydowało się na zarybienie swoich hodowli dodatkowymi rybami. Mamy jednak nadzieje, że sytuacja na rynku powoli się ustabilizuje i karp będzie z czasem bardziej dostępny dla konsumentów i to w ciągu całego roku.
• Mniejsza dostępność karpia w ciągu roku wynika również z ukierunkowania sklepów i sieci handlowych na sprzedaż karpia w okresie przed- i okołoświątecznym. Organizacja Producentów Polski Karp prowadzi obecnie szerokie działania promocyjne, które mają zachęcić nie tylko sklepy/sieci handlowe do prowadzenia całorocznej sprzedaży karpia, ale przede wszystkim konsumentów do spożywania tej ryby przez cały rok. Dba o to, żeby karp był coraz bardziej dostępny we wszystkich formach, aby każdy konsument kupował ten rodzaj produktu, który jest dla niego najprzystępniejszy.

Rybę możemy dostać w wygodnej dla nas formie, np.: całej ryby patroszonej, tuszek, płatów, dzwonek, filetów czy filetów nacinanych. Coraz bogatsza staje się też oferta dań wygodnych z karpi: karpi z warzywami do pieca, przetworów: galaret, pasztetów, zup a nawet sushi z wędzonym karpiem. Nie można też zapomnieć o prawdziwym delikatesie – karpiu wędzonym (we wrześniu 2022 r. wędzona polędwica z karpia dostała Puchar Wicepremiera Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi Henryka Kowalczyka za najlepszy produkt targów POLFISH w Gdańsku).

Świeżego karpia, sygnowanego logotypem organizacji Polski Karp, można dostać w wielu sieciach handlowych lub bezpośrednio u hodowców w ponad 80 gospodarstwach karpiowych w naszym kraju. Zakup bezpośrednio w gospodarstwie rybackim – to gwarancja najwyższej świeżości i jakości. Mapa gospodarstw znajduje się na stronie internetowej: https://polskikarp.com/nasze-gospodarstwa/

W ubiegłym, 2021 roku, ceny karpia w okresie świątecznym były wyższe o około 30%-40%. W tym roku trudno jeszcze oszacować, o ile wyższa będzie cena produktu. Wzrost kosztów zboża, kosztów pracy i innych kosztów utrzymania stawów sprawia, że cena w 2022 r. na pewno będzie wyższa niż w roku ubiegłym.